تاریخچه قراردادهای نفتی ایران

تاریخچه قرارداد های نفتی ایران شامل قرارداد ها و امتیازات بسیاری زیادی می شود که غالب آنها تا زمان ملی شدن صنعت نفت و کمی بعد از و حتی در بازه کنونی به نفع شرکت ها و دولت های خارجی می باشد. شروع تاریخچه قرارداد های نفتی ایران را می توان از دوره قاجاریه دانست که تعهدنامه های بسیاری با شرایط مختلف را در برمی گیرد. در این مقاله به تاریخچه قرارداد های نفتی ایران اشاره خواهیم کرد.

نفت و اهمیت آن

نفت یا پترولیوم، یکی از پرکاربرد ترین مواد افروختنی به رنگ قهوه ای است که در لایه های بالایی پوسته زمین قرار دارد. در مورد اهمیت این ماده باید گفت نفت را می توان خون حیات صنعت در همه کشورها دانست. از اواسط دهه 1950 نفت به عنوان مهمترین منبع انرژی جهان تبدیل شد. امروزه بسیاری از محصولات در دنیای پیرامون ما از نفت ساخته می شود و می توان گفت نفت زیر بنای جامعه مدرن است. امروزه نفت عمدتا انرژی لازم برای صنعت برق را در کشور ها تامین می کند، خانه ها را گرم می کند و سوخت وسایل نقلیه و هواپیماها را برای حمل کالا و افراد در سراسر جهان فراهم می کند.

در حقیقت، نفت 97 درصد از تقاضای بخش حمل و نقل بریتانیا را تأمین می کند. محصولات تصفیه شده نفت برای ساخت تقریباً تمام محصولات شیمیایی مانند پلاستیک، کودهای شیمیایی، مواد شوینده، رنگها و حتی داروها استفاده می شود. بنابراین نفت می تواند در درمان و سلامتی ما هم موثر باشد.

قرارداد نفتی چیست؟

امروزه چیزی که در مورد نفت مهم است، لیست فرآورده های نفتی طولانی است که شامل مواد بیشماری مانند پروپان ، سوخت های مایع مانند نفت سفید ، بنزن و غیره … روان کننده ها، سولفور، آسفالت و … می باشد. قراردادهای پترولیوم در طول تاریخ با توجه به نفت خام طراحی شده اند و این سنت هنوز بر ساختار قراردادها تا به امروز حاکم است.

در قسمت آشنایی با قرارداد نفتی باید گفت این نوع از قرارداد ها تعهدنامه هایی هستند که پیرامون موضوعاتی خاص در نفت می باشند. این موضوعات عبارتند از:

انواع قراردادهای نفتی در ایران

1- اکتشاف:

امروزه مطالعات لرزه ای نقطه شروع فعالیت های اکتشاف نفت است. مطالعات لرزه ای تا زمانی که حفاری ها و عملیات آغاز نشود ، اطمینان کامل به حضور نفت نمی دهند.

2- حفاری:

اگر نتایج اکتشاف و تحقیقات لرزه ای نوید بخش بود ، مرحله بعدی حفاری و تزریق فشار در چاه نفت برای استخراج هیدروکربن ها خواهد بود.

3- کشف:

اگر هیدروکربن ها را کشف شدند ، این موفقیت نهایی نخواهد بود بلکه باید تعیین کرد که چه مقدار نفت در این حوزه پیدا می شود و از نظر فنی امکان استخراج وجود دارد یا خیر. اگر مقدار و فناوری استخراج امکان پذیر باشد ، پس از مرحله اکتشاف، این اکتشاف به عنوان یک کشف تجاری برچسب گذاری می شود ، به این معنی که این کشف با موفقیت می تواند از لحاظ تجاری مورد استفاده قرار بگیرد.

4- توسعه:

در چنین مرحله ای ، تولید کنندگان نفت زیرساخت های لازم برای استخراج نفت را راه‌اندازی و توسعه خواهند داد. این می تواند شامل تصمیماتی باشد که در برنامه کاری آنها منعکس خواهد شد مانند اینکه چه تعداد چاه ها باید حفر شوند؟ محل؟ قوانین موجود در کشور محل اکتشاف؟

5- تولید:

تولید جایی است که نفت از چاههای حفر شده در مقادیر و میزان قابل اندازه گیری شروع به انجام خواهد شد.

6- واگذاری:

این آخرین مرحله در چرخه نفت است. پس از این مرحله است که می توان از چاه پس از سالها تولید تجاری را انجام داد و می تواند بیش از 50 سال دوام داشته باشد.

قرارداد های نفتی در ایران

قراردادهای نفتی معمولی بین کشور میزبان و یک یا چند شرکت نفتی به عنوان یک سرمایه گذاری مشترک منعقد می شود. این قرارداد دارای نام های زیادی است که می تواند به سادگی به عنوان قراردادهای نفتی ، یا قرارداد اکتشاف و تولید (E&P) ، یا قرارداد اکتشاف و بهره برداری ،امتیاز ، توافق نامه با مجوز ، توافق نامه اشتراک نفت (PSA) ، یا قرارداد تقسیم تولید ( PSA) باشد.

امروزه قرارداد های نفتی ایران جدید در ایران که به IPC معروف است، به گونه ای (در دوره مدیریت بیژن زنگنه) طراحی شده است که هدف آن جذب شرکت های خارجی خارجی می باشد. اما با این حال این نوع از قراردادها امروزه بسیار مورد انتقادات از سوی کارشناسان این حوزه به خصوص اصول گرایان قرار گرفته اند.

آشنایی با تاریخچه قرارداد های نفتی ایران

قرارداد های نفتی در ایران یکی از پرفراز و نشیب ترین رویدادهای مهم در این کشور می باشد که در بعضی موارد به نفع کشورهای خارجی، در بعضی دیگر با خیانت شرکت های طرف قرار داد و … همراه است. اگر بخواهیم به تاریخچه ای از قراردادهای نفت در ایران قبل از ملی شدن صنعت نفت بپردازیم، باید گفت:

سابقه قرارداد های نفتی در ایران به سال 1857 و زمان قاجاریان بازمی گردد. در آن سال می توان به اولین قرارداد نفتی ایران اشاره نمود که پس از گفتگو بارون جولیوس با محسن خان معین الملک منعقد شد که یکی از عجیب ترین امتیازات به طرف خارجی برای استفاده از معادن زغال سنگ، نفت و مس و سرب همراه با حق انحصار طلبی بود.

پس از اولین حفر چاه نفت در آمریکا به مدت 5 سال یعنی در سال 1864، در دوره ناصرالدین شاه یک قرارداد نفتی دیگر صادر شد. پس از آن در سالهای

• 1872
• 1877
• 1883
• 1889
• 1894
• 1908
• 1921
• 1933

قرارداد هایی به عنوان تعهدنامه و امتیاز بین حکومت و شرکت های مختلف خارجی منعقد شدند.

از قرارداد تاریخ 1933 تا زمان ملی شدن صنعت نفت یعنی در سال 1951، در حدود بیش از 235012574 تن متریک نفت توسط شرکت های انگلیسی صادر شده بود که در مقابل آن در حدود 300 میلیون دلار به خزانه دولت واریز شد.

آشنایی با تاریخچه قرارداد های نفتی ایران | قسمت دوم

تاریخچه قراردادهای نفتی ایران پس از ملی شدن صنعت نفت را می توان از سال 1333 به بعد دانست که منجر به تعهدنامه فروش نفت و گاز مشهور به قرارداد کنسرسیوم شد.

همچنین در مورد تاریخچه قرارداد های نفتی ایران بعد از ملی شدن صنعت نفت می توان به قرارداد های سال های زیر اشاره نمود که بخش مهمی از تاریخچه قرارداد های نفتی ایران را تشکیل می دهند. این قرارداد ها عبارتند از:

• اکتبر 1953
• 2 قرارداد در فوریه 1954
• 2 قرارداد در دسامبر 1954
• 21 اکتبر 1954
• اوت 1957
• مه 1958
• ژوئن 1958
• سال 1965
• ژانویه 1966

اگر بخواهیم در نهایت یک جمع بندی در مورد تاریخچه قرارداد های نفتی ایران داشته باشیم، می توان گفت الگوی قراردادهای نفتی ایران از نوع قراردادهای امتیازی مانند دارسی شروع شده و با گذر از قراردادهای مختلف از جمله قرارداد کنسرسیوم، به قراردادهای مشارکتی و خدمتی رسیده است. مهمترین بازه برای صنعت نفت و تحولات مثبت در آن را می توان در بین سال های 1333 تا 1353 دانست که بیشترین تغییرات در این بازه صورت گرفته و امروزه قراردادهای پیمانکاری (خدمتی) تنها گونه مجاز در قراردادهای نفتی ایران در عصر کنونی است.

شرکت نفت و گاز خوزستان آریا اروند ارائه دهنده خدمات در زمینه نفت و گاز می باشد و فعالیت های استثنایی و بدون نقص و دیگر موارد مربوط در این خصوص از متخصصین این شرکت راهنمایی بگیرید.